หน่วยงาน

วัตถุประสงค์การวิจัย

บทคัดย่อ

บริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำในเขตภาคเหนือของประเทศไทยมีประชากรตั้งถิ่นฐานรวมกันเป็นกลุ่มๆ กระจายตัว ครอบคลุมพื้นที่ลุ่มน้ําในพื้นที่ตอนบนและในพื้นที่ตอนล่างของลุ่มน้ําปัจจุบัน (พ.ศ. 2558) ในพื้นที่ชุมชน ทุกแห่งมีประชากรเพิ่มขึ้นและเกิดการขยายพื้นที่ทํากินเข้าไปในพื้นที่ป่ามากขึ้นทุกปีส่งผลโดยตรงต่อ ระบบนิเวศน์ของป่าและน้ําทําให้เขามีน้ําต้นทุนลดลงอย่างต่อเนื่องเช่นกัน กลุ่มผู้ใช้น้ําจึงร่วมกันหาแนวทาง ที่จะยับยั้งหรือบรรเทาปัญหานี้ให้ลดลงมาอย่างต่อเนื่องนานหลายปีจนเห็นผลในระดับหนึ่ง งานการศึกษานี้ จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อหารูปแบบของเครือข่ายผู้ใช้น้ําที่สัมพันธ์กับการรักษาระบบนิเวศน์ของน้ําในพื้นที่ ลุ่มน้ําย่อย ด้วยวิธีการใช้กรณีศึกษา (Case study) รวม 5 ลุ่มน้ําย่อย ได้แก่ ในพื้นที่ลุ่มน้ําแม่ใจ ลุ่มน้ํา แม่ขาน-แม่วาง ลุ่มน้ําแม่กลางลุ่มน้ําแม่แตง และลุ่มน้ําแม่งัด ของจังหวัดเชียงใหม่เนื้อหาที่ใช้ในการวิเคราะห์ คือ ข้อมูลพื้นฐานจากเครือข่ายผู้ใช้น้ํา การจัดทําเวทีสังเคราะห์เครือข่าย การลงพื้นที่เพื่อดูสภาพความเป็นจริง และการวิเคราะห์ข้อมูลทุติยภูมิจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทําให้ค้นพบว่าการบริหารจัดการน้ําในรูปแบบของ เครือข่ายกลุ่มผู้ใช้น้ํา เป็นรูปแบบที่สามารถแก้ไขปัญหาได้หลายด้านกล่าวคือ ช่วยแก้ไขปัญหาการจัดสรรน้ํา ให้เกิดความเป็นธรรมมากขึ้น ช่วยลดความขัดแย้งในการจัดสรรน้ําจากพื้นที่ต้นน้ําสู่พื้นที่ปลายน้ํา ช่วยให้ เกิดการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อการวางแผนเพาะปลูกที่สัมพันธ์กับน้ําต้นทุนได้ ช่วยกํากับดูแลแหล่งน้ําให้มีสภาพ ที่ปรกติอยู่เสมอ และช่วยกํากับดูแลบํารุงรักษาระบบนิเวศของป่าและน้ําให้มีความอุดมสมบูรณ์ยิ่งขึ้น ดังนั้น รูปแบบของเครือข่ายกลุ่มผู้ใช้น้ําจึงเป็นกลไกหนึ่งที่ถูกออกแบบโดยกลุ่มผู้ใช้น้ํากันเอง เป็นตัวเชื่อมระหว่าง กลุ่มผู้ใช้น้ําที่หลากหลายกลุ่มและเป็นการสร้างอํานาจต่อรองให้แก่กลุ่มผู้ใช้น้ําให้มีเพิ่มมากขึ้น ซึ่งคาดว่า จะนําไปสู่การทํางานที่เชื่อมต่อกับการทํางานของคณะกรรมการลุ่มน้ําให้เกิดความเป็นรูปธรรมขึ้นมากกว่า ที่เป็นอยู่ในขณะนี้